Phát hiện một loài cây gỗ lớn mới cho Khoa học ở dãy núi Trường Sơn, Việt Nam

Trong khi nghiên cứu tính đa dạng của khu hệ thực vật ở Việt Nam, các nhà khoa học thuộc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), Đại học Tôn Trung Sơn (Trung Quốc), Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Thụy Điển (Thụy Điển), Đại học Bắc Carolina Wilington và Viện Nghiên cứu Thực vật Texas (Hoa Kỳ) vừa phát hiện và mô tả một loài cây gỗ lớn mới cho khoa học ở dãy núi Trường Sơn, miền Trung Việt Nam, đặt tên là Đua đũa Trường Sơn – Rehderodendron truongsonense P.W. Fritsc

Chi Đua đũa (Rehderodendron Hu – Styracaceae) hiện nay đã ghi nhận khoảng 8 loài, phân bố chính ở phía Nam Trung Quốc, Myanmar và Việt Nam. Trong đó, 3 loài đã được ghi nhận cho khu hệ thực vật của Việt Nam (R. indochinense H.L. Li, R. kweichowenseHu, và R. macrocarpum Hu). Thực tế trong công trình Thực vật chí Đông Dương, tất cả các mẫu của loài Đua Đũa Trường Sơn (Rehderodendron truongsonense), bị định loại nhầm là R. macrocarpum Hu. Tuy nhiên loài mới khác với tất cả các loài trong chi Đua Đũa bởi những đặc điểm hình thái như: cây gỗ thường xanh, cao đến 20 m, đường kính ngang ngực đến 60 cm, gân thứ cấp ít, trục cụm hoa và thùy tràng ngắn hơn, lá bắc lớn, noãn 8, và quả hạch gồm 10–20 đường gờ nổi rõ (Hình 1). Kết quả phân tích 5 vùng gen lục lạp (clpP-psbB, ndhD-psaC-ndhE-ndhG, rpl22-rps19, rps18-rpl20, psbItrnS-GCU) chỉ ra rằng loài R. truongsonense có quan hệ gần gũi với loài R. gongshanense, chúng hình thành một nhánh riêng biệt so với các loài trong chi (Hình 1). Loài đặc hữu của Việt Nam này được đánh giá ở mức độ gần nguy cấp dựa trên khung đánh giá bảo tồn của IUCN (2001).

Hình 1: Ảnh minh họa loài Đua đũa Trường Sơn (Rehderodendron truongsonense). A. Cụm hoa với vảy, chồi và lá bắc hoa; B. Cụm hoa với nhị và nhụy; C. Cành với quả non; D. Cành với quả trưởng thành; E. Mặt cắt ngang quả tươi; F. Mặt cắt ngang quả khô. (A, B, chụp bởi Ulf Swenson; C, F chụp bởi Qiang Fan; D, E chụp bởi Đỗ Văn Trường).

Hình 2: Vị trí của loài Đua đũa Trường Sơn (chữ in đậm) trên cây phát sinh chủng loại của chi Đua đũa dựa trên phân tích Bayesian Inference (BI) từ 5 vùng gen lục lạp

Phát hiện mới này không chỉ làm tăng số lượng loài Đua đũa ở Việt Nam lên 4 loài, mà còn làm nổi bật giá trị tài nguyên cây gỗ ở Việt Nam, vì vậy cần có những nghiên cứu thêm về giá trị sử dụng và bảo tồn nguồn gen quan trọng này.

Nguồn tin: Đỗ Văn Trường (Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam)

Tác giả: Thiều Văn Lực