Nhận dạng đặc điểm hình thái một số loài Trà hoa vàng thuộc chi Camellia ở Việt Nam

Đặc điểm hình thái của Trà hoa vàng thuộc Chi Camellia rất đa dạng. Tuy nhiên, qua nghiên cứu của các nhà khoa học như Trần Ninh, Lê Nguyệt Hải Ninh,… xác định có các đặc điểm chung về dạng cây, lá, hoa, quả và một số đặc điểm riêng nhận biết, cụ thể:

Dạng cây:

Các loài Trà hoa vàng thuộc chi Camellia là cây thường xanh, có thể là cây gỗ lớn, cây gỗ nhỏ hoặc cây bụi; chồi và cành non có thể có lông thưa, có lông dày hoặc không lông

Lá

Lá mọc cách, không có lá kèm

Hình thái phiến lá đa dạng, kích thước phiến lá dao động lớn (chiều dài từ 0,4-40 cm). Đây là đặc điểm biến đổi, đặc điểm cụ thể một số loài có hình vẽ kèm theo.

Hoa

Hoa đầy đủ, lưỡng tính, đối xứng tỏa tròn

Hoa mọc ở nách lá hoặc đầu cành, đơn độc hoặc thành cụm, đường kính hoa dao động từ 1-11 cm.

Cuống hoa có thể rất ngắn (0,1-0,3 cm) hoặc dài đến 4,5 cm. Đi cùng với đặc điểm độ dài cuống hoa là sự phân hóa của lá bắc và lá đài. Thông thường, hoa có cuống ngắn thì lá bắc và lá đài không phấn hóa hoặc phân hóa không hoàn toàn; ngược lại, hoa có cuống dài thì lá bắc và lá đài phân hóa rõ.

Màu sắc cánh hoa: vàng. Số lượng cánh hoa biến đổi, song điều này có thể xảy ra ngay trên cùng một cây nên đặc điểm này thường không có ý nghĩa đặc biệt trong phân loại, nhận dạng…. Trong số đó, đặc điểm ưu tiên hơn trong phân loại, nhận biết là các đặc điểm ít biến đổi dưới tác động của ngoại cảnh như cánh hoa có lông hay không, mức độ hợp của cánh với nhau.

Nhị nhiều, chỉ nhị thường xếp trong 2-6 dãy. Các chỉ nhị vòng ngoài thường hợp ở gốc nhiều hay ít tạo thành bộ nhị dạng ống hoặc dạng chén. Chỉ nhị có lông hoặc không lông.

Bộ nhụy phần lớn gồm 3-5 lá noãn, hợp thành bầu trên, 3-5 ô. Tất cả các ô bầu đều hữu thụ hoặc chỉ duy nhất một ô trong đó hữu thụ. Vòi nhụy có thể rời, hợp hoàn toàn hoặc hợp một phần. Bộ nhụy có thể có lông hoặc không lông.

Quả

Quả nang, thường hình cầu, hình cầu dẹp.

Tác giả: Lê Nguyên Chất