Ba loài rắn mới cho khoa học thuộc giống Achalinus được phát hiện tại Việt Nam

Ba loài rắn thuộc giống Achalinus đã được các nhà nghiên cứu Việt Nam (Bảo tàng Thiên nhiên VN, Viện sinh thái và tài nguyên sinh vât) và Đức (Vườn thú Cologne) phát hiện và mô tả mới cho khoa học tại phía Bắc Việt Nam. Các mẫu loài mới được thu ở Cao Bằng, Sơn La và Quảng Ninh và được đặt tên khoa học là Achalinus juliani, A. timi, A.emilya

Dựa trên phân tích các đặc điểm hình thái và sinh học phân tử, các loài mới này này có khoảng cách di truyền lớn hơn 12,7% trên gen COI, so với tất cả các loài thuộc giống Achalinus hiện biết tại Việt Nam. Hơn nữa, các mẫu vật của 3 loài mới thu thập được cũng phân chia thành ba nhóm riêng biệt

Hình 1. Cây quan hệ di truyền (BI) dựa trên đoạn gen COI thuộc hệ gen ti thể

Một số đặc điểm hình thái nhận đặc trung cho loài như sau:

Achalinus juliani: cơ thể dài 335 mm; đuôi dài, đầu có sự khác biệt với cổ, cơ thể thuôn dài; lưng với những tấm vảy lớn; mắt nhỏ với con ngươi theo chiều dọc của mắt; một bên hàm trên với 28 chiếc răng cong, giống nhau; khoảng cách giữa hai vảy trên mũi lớn hơn hai vảy trán; vảy trên mũi, vảy má và vảy trước trán tách nhau, vảy môi dưới 6; vảy bụng 173-179 (Hình 2)

Hình 2 – Achalinus juliani (Ảnh Thomas Ziegler)

Achalinus timi: Cơ thể dài 177.9; đuôi dài; cơ thể thon, hình trụ; đầu dài, có sự khác biệt với cổ; măt nhỏ, với con ngươi theo chiều dọc, một bên hàm trên với 27 chiếc răng; khoảng cách giữa hai vảy trên mũi lớn hơn hai vảy trán; vảy má và vảy trán liền với nhau, vảy trán nở rộng về phía môi trên; vảy lưng 25–25–23 hàng, mặt lưng với màu óng ánh nhạt nâu vàng với một sọc tối dọc giữa lưng (Hình 3).

Hình 3 – Achalinus timi (Ảnh Thomas Ziegler)

Achalinus emilyae: Cơ thể dài 519,5 mm; đuôi dài; cơ thể thon, hình trụ; đầu dài; mắt nhỏ với con ngươi theo chiều dọc, một bên hàm trên với 27 chiếc răng; khoảng cách giữa hai vảy trên mũi lớn hơn hai vảy trán; vảy má và vảy tách rời, vảy trán nở rộng về phía môi trên; vảy lưng 23-23-23 hàng, lưng với nhưng tấm vảy lớn; vảy môi dưới 5 chiếc; vẩy bụng ở con cái 157-161.

Hình 4 – Achalinus emilyae (Ảnh Thomas Ziegler)

Ba loài mới được ghi nhận đã nâng tổng số loài thuộc chi Achalinus tại Việt Nam lên 10 loài gồm: Achalinus ater, A. emilyae, A. juliani, A. rufescens, A. spinalis, A. timi, Fimbrios klossi, F. smithi, Parafimbrios lao, and P. vietnamensis.

Toàn văn bài báo được công bố trên tạp chí Zootaxa số 4590

Nguồn: Thomas Ziegler, Truong Quang Nguyen, Cuong The Pham, Tao Thien Nguyen, Anh Van Pham, Mona Van Schingen, Tham Thi Nguyen, Minh Duc Le (2019). Three new species of the snake genus Achalinus from Vietnam (Squamata: Xenodermatidae). Zootaxa 4590 (2): 249–269

Tin bài: PGS. TS. Nguyễn Thiên Tạo – Phòng Bảo tồn Thiên nhiên, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, VAST

Tác giả: Phạm Khắc Hiếu